21η Νοεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης! ή ο Θρίαμβος της Ηλιθιότητας;

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 50, άρχισε η τηλεόραση να μπαίνει μαζικά στα σπίτια των κατοίκων των ανεπτυγμένων χωρών, χειροκροτήθηκε από την  UNESCO, ως «το νέο και επαναστατικό μέσο μαζικής παιδείας, που, σε δυο ή τρεις δεκαετίες θα εξαφάνιζε για πάντα τον αναλφαβητισμό και την αμάθεια από τη γη, αφού θα μπορούσε να μπει ως δάσκαλος σε κάθε σπίτι».

Το παράδοξο είναι, ότι όχι μόνο δε μειώθηκε ο αναλφαβητισμός στη γη σε τρεις δεκαετίες, αλλά, ακριβώς λόγω της υπερβολικής τηλεθέασης σε βάρος της ανάγνωσης βιβλίων, αυξήθηκε ο λεγόμενος «λειτουργικός αναλφαβητισμός» και όμως το Δεκέμβριο του 1996, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κήρυξε την 21η Νοεμβρίου ως «Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης»

Το ακόμη πιο παράδοξο είναι το γεγονός, ότι ήδη από το 1978, γνώριζε η UNESCO το πρόβλημα του «Λειτουργικού Αναλφαβητισμού», ο οποίος συνδέεται άμεσα με τον απέραντο σκουπιδότοπο άχρηστων πληροφοριών που .....
δέχεται καθημερινά ο σύγχρονος άνθρωπος από την τηλεόραση και το διαδίκτυο, αφού με απόφαση στις 27.11.1978, έδωσε τον εξής ορισμό:«ο λειτουργικός αναλφαβητισμός ορίζεται ως απώλεια της ικανότητας ενός ατόμου, που έχει παρακολουθήσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια τη σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη και να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων (Βλέπε περισσότερα ΕΕΚ, UNESCO, 1987).

Όπως μας λέει ο αμερικανός καθηγητής σε θέματα επικοινωνίας, ο Neil Postman :«Το πρόβλημα με την τηλεόραση (ειδικά με την ιδιωτική ) δεν είναι ότι μας παρουσιάζει θέματα που μας ψυχαγωγούν, αλλά ότι παρουσιάζει όλα τα θέματα, ακόμη και την ενημέρωση (με μουσική υπόκρουση) ως ψυχαγωγία», αποπροσανατολίζοντας και αποβλακώνοντας τους εθισμένους στην τηλεθέαση. Διότι, όταν (χαρακτηριστικό της ιδιωτικής τηλεόρασης) χρησιμοποιείς ένα σύντομο, απλοϊκό και συναισθηματικό λόγο, δίχως ουσία, κατά βάθος και συνειδητά, εθίζεις τον πελάτη-καταναλωτή πληροφόρησης σε μία διαρκή παιδικότητα, γιατί ξέρεις, ότι με τα παιδιά, τουλάχιστον μέχρι να ενηλικιωθούν, κάνεις ότι θέλεις.

Οσοι ασχολούνται σήμερα συστηματικά με τη μάθηση, γνωρίζουν ότι τα ΜΜΕ και ειδικώς η τηλεόραση και τα λεγόμενα Μέσα «Κοινωνικής» Δικτύωσης(social media), έχουν σήμερα μεγαλύτερη επιρροή στη διάδοση κυρίαρχων, αξιών, στάσεων και συμπεριφορών από τα σχολεία και την οικογένεια.

Και όπως μας λέει ο Neil Postman «Αν δεν μπορέσουν τα σχολεία να δημιουργήσουν σκεπτόμενους ανθρώπους, που γνωρίζουν και ενδιαφέρονται για την ιστορία τους, γνωρίζουν και ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις της τεχνολογίας, τότε είναι πιθανόν να μη μπορούν να παίρνουν οι ίδιοι αποφάσεις που θα επηρεάζουν τη ζωή τους, αλλά τα ΜΜΕ».

Είναι εκπληκτική η επαλήθευση της προφητείας, του βρετανού μυθιστοριογράφου Αλντους Χάξλεϊ, 85 χρόνια μετά τη συγγραφή του βιβλίου του «Θαυμαστός καινούργιος κόσμος»(Brave New World-1932), ο οποίος, σε αντίθεση με τον Τζορτζ. Οργουελ (1984), ο οποίος έγραψε, ότι θα έρθει η εποχή που θα κυριαρχήσει ο «Μεγάλος Αδερφός» και «θα μας στερήσει την πληροφόρηση απαγορεύοντας την ανάγνωση βιβλίων», εκείνος έγραψε, πως «δεν υπάρχει λόγος απαγόρευσης των βιβλίων γιατί από την πολλή “πληροφόρηση” θα καταντήσουμε πλάσματα παθητικά και εγωιστικά απρόθυμα να ανοίξουμε ένα βιβλίο».

Με λίγα λόγια, ενώ ο Οργουελ φοβόταν ότι «θα μας καταστρέψουν αυτά που φοβόμαστε(οι απαγορεύσεις)», ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι «Θα μας καταστρέψουν αυτά που νομίζουμε πως αγαπάμε» κι αυτό το ξέρουν οι σύγχρονοι «Μεγάλοι Αδερφοί» τα ΜΜΕ που ολοένα συγκεντρώνονται σε λίγα, όχι και τόσο καθαρά χέρια.